De totale ineenstorting van de Noord-Koreaanse economie kwam niet als een verrassing voor Yong-Sook. Deze vond plaats kort na de dood van Kim Il-Sung in 1994 maar was ingeleid door de geleidelijke afname van rantsoenen en andere producten die eigenlijk dagenlijks nodig waren. De ergste jaren waren tussen 1994 en 1996. “Ik kan me nu niet bedenken hoe we toen hebben overleefd. We moesten naar de bergen gaan om gras, planten, eigenlijk alles wat eetbaar was, te plukken.”
Als Yong-Sook gevraagd wordt naar de eerste keer dat ze de bittere grassoep moest voorschotelen aan haar gezin, kijkt ze verrast. “Emoties? Die had ik niet. We moesten allemaal dit ‘voedsel’ eten, arm of rijk, kind of volwassen, geen uitzonderingen. Ik denk dat als dit in een ander land was gebeurd, een moeder anders zou reageren. Met veel meer emotie. Voor ons… Je moet begrijpen dat we iedere dag gehersenspoeld warden. Iedere dag moesten we ons melden bij onze eenheid. Iedere klus deden we gezamenlijk. Dat verdoofde onze emoties.”
Ze zucht en is een moment stil. Als ze weer begint te spreken, lijkt het alsof haar stem uit een andere wereld afkomstig is. Ze beleeft de moeilijke momenten opnieuw. “Ik wil heel graag opnieuw leven. Ik zou willen dat God me de kans zou geven. Hij mag me lelijker maken dan ik was. Dat maakt me niet uit. Ik zou er alles voor over hebben om terug te gaan naar die tijd en meer lief te hebben. Niet meer ontvangen. Maar meer lief hebben. Vooral mijn kinderen. Ik weet dat God alles zal herstellen als Jezus terugkeert en dat we gemiste kansen kunnen goed maken, maar vanuit een menselijk perspectief… De Noord-Koreaanse taal heeft niet eens een woord voor ‘liefde’. We konden niet lief hebben. We wisten niet hoe.”
Geen andere keus
In december 1996 vertrok Yong Sooks 26-jarige zoon illegaal naar China. Hij kon niet meer tegen de voortdurende honger. Toen hij enkele weken later terugkwam, bracht hij voedsel mee. Op de terugweg werd hij echter gearresteerd en werd alle voedsel afgepakt. Hij verbleef enkele dagen in de gevangenis. “Toen hij eindelijk thuiskwam, vertelde hij ons over deze volstrekt andere wereld. In China was voldoende voedsel beschikbaar. Hij zei dat we allemaal moesten gaan. Mijn man was tegen, omdat het oversteken van de Chinese grensrivier niet zo makkelijk was als mijn zoon zei. Ze kregen ruzie. In januari vertrok mijn zoon opnieuw. Ditmaal kwam hij niet meer terug.”
Het daaropvolgende jaar ging Yong Soos buurvrouw eveneens weg. Als gescheiden vrouw moest alleen ze zorgen voor haar moeder en twee jonge kinderen. Ze had geen andere keus dan haar geluk te beproeven in China. Toen ze terugkeerde, meldde ze zichzelf vrijwillig bij de politie. “Onze buurvrouw probeerde tijd te winnen. Ze wilde samen met haar moeder, kinderen en broer naar China vluchten. Door de politie te vertellen dat ze slechts korte tijd in China was geweest omdat ze geen eten had, ontliep ze een straf.”
Er was een probleem ontstaan. De lente was gekomen en de rivier was nog bevroren. Dit betekende dat de broer van de buurvrouw vier familieleden naar de overkant moest dragen. “Dat kon hij niet. Dus vroeg de buurvrouw aan mij of wij meewilden. Ik zei: ‘Laten we gaan’. We hadden geen opties meer. Iedereen zag eruit als een wandelend skelet. We zouden sterven als we in het dorp zouden blijven. Dus gingen mijn man, mijn zoon en ik met hen mee. Mijn dochter was inmiddels getrouwd en kon niet komen.”
Zingen en dansen in Noord-Korea
De buren hadden nog wat sierraden en verkochten alles. Met dat geld konden ze een bewaker omkomen. Op de afgesproken dag verstopten beide families zich in het struikgewas bij de rivier. Ze wachten tot de betaalde grensbewaker naar buiten zou komen. Hij kwam niet. “Er verscheen een officier. We wachtten een tijdje, maar de omgekochte bewaker kwam niet. We konden niet oversteken. Ik voelde me zo wanhopig op dat moment. Ik stierf liever dan dat ik terug naar huis zou gaan. Als de overheid ons slechts wat mais, wat zout en andere basisgoederen had kunnen garanderen, dan zou ik nu nog steeds zingen en dansen in Noord-Korea.” Eigenlijk wilde Yong Sook niet naar China. Ze wist zo weinig over de wereld aan de andere kant van de grensrivier. Wat voor leven wachtte hen daar? Een leven op de vlucht. Zoveel was zeker. Ze zucht. “Mijn leven is een film waard.”
Er was geen andere keus dan terug te gaan naar huis. Maar het ging mis. Op de weg terug, stopte een patrouille soldaten hen. “We werden allemaal gearresteerd, beide families. Toch had ik geen spijt van onze ontsnappingspoging. Vluchten was onze enige kans op overleven.”
De hardste schreeuw
In de gevangenis werden de mannen gescheiden van de vrouwen. “We werden allemaal ondervraagd. De buurvrouw werd het zwaarst gemarteld. Zij had tenslotte gelogen over haar terugkeer uit China. Toen ze terug in de cel kwam, kon ze nog nauwelijks lopen. Ik vroeg haar wat ze haar hadden aangedaan. ‘De bewaker moet zijn vrouw erg missen’, was het enige wat ze me wilde vertellen. Ze liet me wel haar been zien. Ik kon duidelijk de afdruk van een grote laars zijn op haar dijbeen. De buurvrouw was erg bang dat ze ging sterven. Ik ook. Je kunt je de angst in die gevangenis niet voorstellen.”
De martelingen gingen door en de situatie van de buurvrouw verslechterde snel. “Ze kreeg een paarse uitstulping op haar rechterborst en er kwam wat geel spul uit. Na een tijdje besloot ze het tegen één van de bewakers te zeggen. Ze zouden haar naar de kliniek brengen en dan zou ze proberen te ontsnappen, maar ze kon niet wegkomen. In het ziekenhuis onderzocht de dokter het gezwel en hij constateerde dat ze er vanaf moest. Er was geen verdoving. Met zijn blote handen perste hij alle vocht en pus uit de borst. De pijn was ondraaglijk. Ze stierf bijna in shock.”
Rond diezelfde tijd brak er een typhusepidemie uit in de gevangenis. Yong Sook en de buurvrouw werden beiden ziek. Yong Sook herstelde, maar de buurvrouw leek te zwak. Af en toe kwamen de bewakers haar cel in en vroegen haar: “Wanneer ga je sterven?” Yong Sook denkt niet dat de bewakers haar treiterden, maar ze probeerden wel de andere gevangenen op het verkeerde been te zetten door te doen alsof ze het iets kon schelen. Wel brachten ze penicilline afkomstig uit China. Maar het lichaam van de vrouw was zo ondervoed dat ze niets meer opnam. Haar lichaam begon zelfs verlammingverschijnselen te tonen. De buurvrouw vocht voor haar leven. Ze probeerden het vel van maiskorrels te eten, maar spuugde zelfs dat uit. Op een dag fluisterde ze naar Yong Sook dat ze zo graag nog een keer ‘kimchi’ wilde eten, een Koreaanse delicattesse.
De bewakers waren experts geworden in het bepalen wanneer een gevangene zou sterven. Op een dag riepen ze de buurvrouw. Ze wist dat haar tijd was gekomen. “Laten we samen gaan”, vroeg de buurvrouw aan Yong Sook. Samen kropen ze door het kleine gat in de de celdeur naar de gang. “De bewakers zeiden me onmiddelijk terug te keren naar de cel. Toen we van elkaar werden gescheiden, keek de buurvrouw me nog één keer aan. ‘Yong Sook!’, schreeuwde ze. “Het was de hardste schreeuw die ik ook heb gehoord. Twee dagen later kwamen de bewakers haar bezittingen halen. Ik realiseerde me dat ze was gestorven. Haar broer werd gestuurd naar een kamp voor politieke gevangenen, een zogeheten totale controle zone, waar niemand levend uit komt.”
Volgende aflevering: ‘God ontdekken in de gevangenis’
Eerdere afleveringen in deze serie:
Geef een antwoord